Tiến sĩ Nguyễn Hữu Hoạt


Vào năm 1978, Đặng Tiểu Bình đã tuyên bố rằng đất nước của ông sẽ đoạn tuyệt với quá khứ, sau nhiều thập niên dưới sự lãnh đạo độc tài chuyên chính của Mao Trạch Đông. Kể từ khi cầm quyền Đặng Tiểu Bình ổn định chính trị Trung Quốc, dỡ bỏ các lệnh cấm đối với doanh nghiệp tư nhân và cho phép đầu tư nước ngoài. Đồng thời kêu gọi các quốc gia Tây Phương thành lập công ty tại Trung Quốc, huỷ bỏ các lệnh cấm khắt khe với người dân. Sự chuyển đổi nầy được gọi là “ cải cách và mở cửa”.


Đây là nguyên nhân đưa đến chính sách thực dụng của Trung Quốc, còn là chìa khoá mở tung cánh cửa cho sự cải thiện quan hệ của Bắc Kinh với phương Tây, giúp cho người dân Trung Quốc thoát ra cảnh nghèo đói. Mặc dầu trong căn bản Trung Quốc vẫn độc tài, nhưng họ Đặng chia sẻ quyền lực với lãnh đạo cấp cao, khác với Mao Trạch Đông trước đây. Do đó, khi Đặng giả từ chính trường kẻ thừa kế vẫn đi theo con đường của Đặng vạch ra trước đây.

Nhưng trải qua biển dâu, dâu bể. Đại biểu Toàn quốc của Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 20, Tập Cận Bình đã khai tử hoàn toàn kỷ nguyên Đặng Tiểu Bình trước đây. Con đường mà họ Tập theo đuổi qua kỳ Đại hội Đảng lần thứ 19 vào năm 2017 “một kỷ nguyên mới”. Trong đó, kỷ nguyên mới theo viễn quang và định nghĩa của ông Tập là chấn chỉnh lại sự mất cân bằng về tư tưởng, chính trị và chính sách, mà những vị tiền bối của ông Tập để lại đã sai lầm. Từ đó, Đại hội thứ 20 đã trao cho họ Tập nhiệm kỳ lãnh đạo thứ 3 chưa từng có cùng việc loại bỏ các quan chức đi ngược lại chủ trương của Tập. Thậm chí loại bỏ người tiền nhiệm của ông ra khỏi quá trình tố tụng. Sau thời gian gần 4 thập kỷ, lịch sử Trung Quốc sang ngang ghi lại quá trình cải cách của Đặng Tiểu Bình đề ra đã bị triệt tiêu và “tàn dư họ Đặng” đã được thể hiện qua Đại hội lần thứ 20 của ĐCSTQ.

Trong nhiều thập niên qua, phần đông các quốc gia Tây phương có khuynh hướng nghĩ rằng các nhà lãnh đạo Trung Quốc phát biểu vượt qua ý thức hệ, nhưng ý thức hệ của họ hoàn toàn áp dụng cho định chế chính trị thuộc về đảng. Đặc biệt thời đại của Tập hệ tư tưởng ấy không thể thoát xác ra ngoài chủ nghĩa Mác-Lê-nin. Sự trỗi dậy của ông Tập thể hiện tính duy vật sử quan vượt trên duy tâm, cho dù ông luôn xiễn dương và chứng tỏ cho thế giới biết rằng Bắc Kinh luôn luôn tôn trọng một xã hội dân sự và quyền tự do con người. Tuy nhiên, từ căn bản ý thức hệ Mác xít dân tộc chủ nghĩa thúc đẩy Bắc Kinh quay trở lại quyền kiểm soát của đảng trong mọi sinh hoạt xã hội.

Trong báo cáo Đại hội lần thứ 20, ông Tập nhắn nhủ cùng nhân dân Trung quốc và thế giới rằng Trung Quốc hiện có tầm nhìn tổng hợp về quốc tế, theo ông gọi là:” hiện đại hoá kiểu Trung quốc”. Tầm nhìn nầy sẽ tách rời tính hiện đại kinh tế cùng với chuẩn mực chính trị và xã hội dân sự như phương Tây đòi hỏi. Từ động cơ kinh tế, ông Tập cho rằng sức mạnh kinh tế sẽ hoá giải manh nha chính trị mà các quốc gia Tây phương đang tìm cách hạn chế sự phát triển của Trung Quốc.Tư duy ấy, cho chúng ta thấy được tham vọng của ông đi từ chủ thuyết Mác-Lên-nin pha trộn cùng giá trị Nho giáo chống lại nền dân chủ tự do của nhân dân Trung Hoa theo tiến trình văn minh nhân loại. Như trong diễn văn trong ngày đại hội, ông Tập muốn chứng minh rằng ĐCSTQ dưới sự lãnh đạo của ông có cả sự táo bạo, triển khai và năng lực để biến tầm nhìn mới trở thành hiện thực.

Đối với Trung Quốc các thuật ngữ và cụm từ khác nhau nhưng vô cùng quan trọng, trong các bài phát biểu hay báo cáo là một diễn giải và quảng bá quan trọng kể cả đảng viên và quan sát viên. Chẳng hạn như cuộc thanh trừng của Mao Trạch Đông nhắm vào những kẻ gọi là “bám đường tư bản”, song song với chiến dịch quốc hữu hoá cùng với chính sách triệt tiêu doanh nghiệp tư nhân, được bọc vỏ dưới nguỵ từ cải tổ. Lặp lại vết xe cũ, Tập Cận Bình khai tử những người lãnh đạo tiền nhiệm như Đặng Tiểu Bình, Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào bổ sung một loạt các thuật ngữ về ý thức hệ. Trong đó mục tiêu được đưa ra rằng ĐCSTQ ở vào thế 21 sẽ cải tổ lại nền kinh tế, an ninh quốc gia và gìn giữ bản sắc dân tộc chủ nghĩa theo định nghĩa và con đường mới. Cũng trên luận điệu thuật ngữ, trong Đại hội Đảng lần thứ 14 vào năm 1992 khi họ Đặng đương quyền, thuật ngữ “kinh tế” được sử dụng 195 lần. Báo cáo năm 2022 dùng đến 60 lần. Với câu thần chú “cải cách và mở cửa” Đặng Tiểu Bình đã dùng 54 lần vào năm 1992. Đại hội lần thứ 20 Tập Cận Bình dùng 9 lần. Vào năm 1992, thuật ngữ “an ninh quốc gia” được sử dụng 4 lần. Đại hội Đảng lần thứ 19, 27 lần vào năm 2017, lần đầu tiên ông Tập lãnh đạo, thuật ngữ nầy đã có 18 lần. Năm nay nó được nhắc đến 27 lần.

Nhìn chung các thuật ngữ mà ĐCSTQ sử dụng trong các kỳ Đại hội đảng cho ta nhận định Trung Quốc luôn luôn tập trung vào chủ nghĩa dân tuý và an ninh quốc gia trên bề nỗi, nhưng bên trong chủ trương bành trướng và tạo ảnh hưởng cho mình là điều không thể phủ nhận. Ngoài ra đây còn là sự phá vỡ rõ rệt so với các chế độ tiền nhiệm về chính sách kinh tế của họ trước đây. Thuật ngữ “Chủ nghĩa Mác” cũng xuất hiện 22 lần trong báo cáo 2022. Điều nầy chứng tỏ Tập Cận Bình chuẩn bị cho cuộc xung đột nội bộ. Khái niệm đấu tranh theo khuôn mẫu Mác-Lênin, thông qua bạo lực hoặc bất bạo động có nghĩa là để giải quyết những gì mà người theo chủ nghĩa Mác-Lênin cho là giải quyết mâu thuẫn trong xã hội từ trong nước cho đến quốc tế. Cũng theo định nghĩa của ý thức hệ, khái niệm nầy cho phép ông Tập trực tiếp tham gia vào nhiều hình thức đối đầu khác nhau để duy trì quyền lực dưới danh nghĩa tiếp tục sự nghiệp cách mạng phục vụ nhân dân. Chiêu bài phục vụ nhân dân trong một nước Trung Hoa vĩ đại được lồng kính theo sau bởi một chiến dịch tuyên truyền sâu rộng cho công chúng lẫn đảng viên, về sự cần thiết chuẩn bị cho thời kỳ khó khăn qua hình thức trang bị một “tinh thần đấu tranh”. Đấu tranh không chỉ giới hạn riêng ở những thách thức của đảng trên sân nhà, mà còn hướng tới những thách thức của Trung Quốc trên thế giới, bao gồm Hoa Kỳ.

Tinh thần đấu tranh theo quan điểm của ông Tập được sự hậu thuẫn của Thường vụ Bộ Chính trị do chính ông chọn lựa. Sau khi Đại hội kết thúc ông Tập đã công du Diên An đầu tiên, đây là nơi Mao Trạch Đông đóng quân đầu tiên trong cuộc nội chiến chống lại Quốc Dân Đảng và quân Nhật. Diên An còn là địa điểm ông Mao triệu tập Đại hội Đảng lần thứ 7 vào năm 1945, khẳng định quyền lãnh đạo tuyệt đối của ông đối với ĐCSTQ, sau cuộc đấu tranh của ông chống lại các đối thủ chính trị khác. Diên An là tiền thân của cuộc nội chiến chống lại chính quyền Quốc Dân Đảng do Tưởng Giới Thạnh cầm đầu. Người đã bị Mao đánh bại và chạy sang Đài Loan. Vì thế, khi ông Tập chọn lựa Diên An để viếng thăm lần đầu tiên sau khi Đại hội Đảng lần thứ 20 nói lên sự quyềt tâm của ông trong vấn đề thống nhất Đài Loan. Họ Tập còn tuyên bố thêm tiến chiếm Đài Loan là ước vọng của dân tộc Trung Hoa trong mục đích “trẻ trung hoá quốc gia”. Đây là một trong 2 lý do để Tập Cận Bình chọn lựa Diên An kinh lý đầu tiên sau ngày tiếp tục nắm giữ quyền lực.

Trước đây những lãnh đạo Trung Quốc cho rằng muốn phát triển kinh tế không nhất thiết phải thống nhất Đài Loan, điều quan trọng đất nước cần quan hệ tốt với thế giới bên ngoài. Nhìn lại các báo cáo Đại hội Đảng trước đây đều đề cập đến tiêu chuẩn “hoà bình và phát triển” dựa theo xu hướng thời đại hiện tại, báo hiệu rằng Trung Quốc không đe doạ bất cứ an ninh hay độc lập của quốc gia nào, họ chỉ đặt trọng tâm vào việc phát triển kinh tế, vì đây là “thời kỳ cơ hội chiến lược”. Thế nhưng, con đường vạch ra của lãnh đạo trước đây đều không được đề cập trong báo cáo 2022. Thay vào đó Đại hội mô tả hiện nay: “tình hình quốc tế nghiêm trọng và phức tạp” cho nên chúng ta phải: “chuẩn bị cho những trường hợp nguy hiểm trong thời bình” và “bảo đảm an ninh chiến lược”. Biểu đồ trên cho ta thấy họ Tập báo hiệu rằng ĐCSTQ và Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung quốc sẵn sàng chiến đấu trong một cuộc chiến lớn rộng.

Ngoài những thay đổi về ý thức hệ, Đại hội Đảng lần thứ 20 đã đánh dấu một số thay đổi về nhân sự chính trị. Đảng đã phong cho ông Tập là “lãnh đạo tối cao” và tuyên bố:” Tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội mang tính đặc sắc Trung quốc trong kỷ nguyên mới, đó chính là “Chủ nghĩa Mác trong thế kỷ 21”. Từ đó Tập đã loại bỏ nhiều quan chức có tư tưởng cải cách, và những người bất đồng, chẳng hạn như Lý Khắc Cường, Uông Dương v.v.. ra khỏi Thường vụ Bộ chính trị.

Thanh trừng, loại bỏ hay thuật ngữ cải tổ là những nhân tố để Tập Cận Bình tái tạo kịch bản Mao Trạch Đông. Những thay đổi chính trị hay các luận điệu đính kèm cùng các định hướng chính sách cho thấy Trung Quốc hôm nay đang phá vỡ chủ nghĩa thực dụng. Trung Quốc của ông Tập là độc tài và quyết đoán. Nhưng câu hỏi được đặt ra liệu rằng Tap’s Doctrine (chủ thuyết Tập) có gặp sức đề kháng tạo nên một cuộc cách mạng chống lại những gì ông Tập đưa ra. Tuy nhiên, với kinh nghiệm và tư cách một nhà biện chứng thông hiểu cặn kẻ chủ nghĩa Mác, Tập Cận Bình có lẽ đã lường trước được phản ứng và đã chuẩn bị biện pháp đối phó sau này. Nếu có./.